Sayın İlgili,

Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamaması durumunda veya taraflar arasında bir tahkim sözleşmesi bulunması halinde (sonradan da sözleşme yapılabilir) uyuşmazlıkların tahkim yoluyla hızlı ve etkin bir şekilde çözülmesi mümkündür. Tahkim, tarafların iradelerine dayalı ve tarafsız bir hakem (veya heyeti) tarafından yürütülen bir yargılama süreci olarak dikkat çekmektedir. Taraflar, uzlaşmazlıklarını çözmek için arabulucuyu hakem olarak da atayabilir. Bu durumda, hakemin bağımsız ve tarafsız bir şekilde karar vereceğinden emin olunmalıdır. Hakemin, arabuluculuk sürecinde edindiği bilgilerle karar verme sürecini etkilememesi yasal bir zorunluluktur. Arabulucu yerine üçüncü bir kimse de hakem olarak seçilebilir.

Tahkim Sürecinin Hızlılığı ve Seri Tahkim Kuralları

Tahkim, özellikle ticari uyuşmazlıklarda hızlı bir çözüm yöntemi olarak öne çıkar. İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Uyuşmazlık Çözüm Merkezi (TOBBUYUM) veya İstanbul Ticaret Odası Tahkim Merkezi (İTOTAM) gibi kurumlar tarafından uygulanan seri/basit tahkim kuralları, uyuşmazlıkların çok kısa sürelerde sonuçlandırılmasını hedefler. Bu süreler 3 ay ila 6 ay arasında değişmektedir. Her tahkim kurumunun bu konuda kendine has kuralları vardır.

Yabancılık unsuru içermeyen tahkim yeri Türkiye olan HMK’ta tabi tahkim kararları, ayrıca bir mahkeme kararına gerek duyulmaksızın ilam hükmünde (mahkeme kararı olarak) doğrudan icra edilebilir. Bu durum, tahkim sürecinin etkinliğini artıran önemli bir özelliktir.

Milletlerarası Tahkim Kanunu (MTK) kapsamında, yabancılık unsuru taşıyan ve tahkim yeri Türkiye olarak belirlenen uyuşmazlıklarda verilen hakem kararları, Türk hukuku açısından yerli hakem kararı niteliğindedir. Bu nedenle, bu tür hakem kararlarının Türkiye’de icra edilebilmesi için ayrıca tanıma veya tenfiz davası açılmasına gerek yoktur. Ancak, bu kararların icra edilebilirlik kazanabilmesi için, MTK’nın 15. maddesi uyarınca, yetkili ve görevli mahkemeden icra edilebilirlik şerhi alınması gerekmektedir.

Hukuki Çerçeve ve HMK Düzenlemeleri (m. 407 ila m. 444 arasında)

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) tahkim yargılamasına ilişkin kapsamlı düzenlemeler içermektedir. Kanuna göre:

• Tahkim yargılaması, taraflar arasında yazılı bir tahkim anlaşması bulunduğu takdirde uygulanabilir.
• Tahkim süreci, uyuşmazlığın ortaya çıkmasından sonra da başlatılabilir.
• Hakem kararları bağlayıcıdır ve taraflar üzerinde doğrudan hukuki sonuç doğurur.

Maliyet ve Prosedürler

Tahkim masrafları, genellikle ISTAC veya İTOTAM gibi kurumların masraf tarifelerine göre hesaplanır. Bu hesaplamalara ilgili tahkim kurumunun internet sitesinden erişilebilir. Herhangi bir tahkim kurumuna başvurmadan HMK’ya göre yapılacak yargılamada hakem ücreti HMK m. 440 uyarınca taraflarca kararlaştırılabilir. Tahkim sürecine başvurmadan önce bu maliyetlerin değerlendirilmesi önemlidir. Bu kurumların belirlediği düzenlemeler, tahkim sürecinin şeffaf ve adil bir şekilde yürütülmesini temin eder.

Taraflar herhangi bir tahkim kurumuna bağlı kalmadan HMK’daki tahkime dair hükümlerin uygulanacağı bir tahkim sürecine girmeyi de tercih edebilir. Bu halde hakem belirleyici rol üstlenir. Bu halde hakem ücreti – tarafların anlaşamadığı hallerde – Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hakem Ücret Tarifesi’ne göre belirlenir.

Tahkimin Avantajları

• Hızlı ve kesin karar mekanizması.
• Uzman hakemler tarafından değerlendirme.
• Gizlilik prensibi ile uyuşmazlıkların mahremiyetinin korunması.
• Mahkeme yükünün azalması ve taraflar için zamandan tasarruf sağlanması.

Tahkim, taraflara dostane ve etkin bir çözüm yolu sunarak uyuşmazlıkların kısa sürede ve düşük maliyetle çözülmesine imkan tanır. Bu nedenle, uyuşmazlıklarını tahkim yoluyla çözmeyi düşünen tarafların, hakem seçimi, tahkim şartları ve maliyet hesaplamaları konusunda detaylı bir değerlendirme yapması önerilir.

Saygılarımla.

Dr. Eser RÜZGAR

Avukat & Arabulucu & Bağımsız Hakem

İletişim Bilgileri

Telefon: 05547372173

Elektronik Posta: [email protected]